"דרושים עובדים אחרי צבא". מכירים את המודעה הזאת? המודעה הכי סטנדרטית, לפעמים נדמה שיש אחת כזאת תלויה בכל חנות. תגידו, מה אתם חושבים כשאתם רואים מודעה כזאת? כי אנחנו יודעים בדיוק מה זה אומר. זה הרי לא קשור לניסיון ולא קשור לגיל. אנחנו לא מטומטמים, אנחנו יודעים שזה מכוון ישירות אלינו.
אולי אף פעם לא חשבתם על זה ככה, אולי אתם בכלל לא קולטים מה הקטע. אבל אנחנו, הערבים, ישר קולטים. למדנו לקרוא בין השורות. כי לפרסם מודעת "דרושים עובדי אחרי צבא" זה בדיוק כמו לכתוב "המשרה אינה מיועדת לערבים". אבל לא נעים להגיד, אז אומרים "צבא". יותר נוח, אבל לא חוקי באותה מידה.
דמיינו את עצמכם מחפשים עבודה ומגלים שאין לכם סיכוי כי אתם יהודים. שימו את עצמכם לרגע בנעליים של צעיר או צעירה ערבים, שמחפשים עבודה כמוכר בחנות בגדים או מלצרית בקפה במציאות הזאת של "דרושים עובדים אחרי צבא". עוד לפני שעברתם בדלת, אתם יודעים שלא רוצים אתכם.
עכשיו בינינו, אתם יודעים טוב מאוד שזה לא רק מודעות דרושים. המרחב הציבורי בישראל לא רואה אותנו ממטר. אני אזרחית בדיוק כמוכם, אבל כאילו שקופה: השפה שלי לא מופיעה בשלטים, לא בתחבורה הציבורית, לא בבתי הקולנוע. כמעט לא תראו אותנו בטלוויזיה וגם לא תשמעו ברדיו. אנחנו כמעט עשרים אחוזים מהאוכלוסייה, ואתם מתנהגים כאילו אנחנו לא קיימים.
אבל זה לא חייב להיות ככה. אני ואתם יכולים לחיות במציאות שבה אני כערביה שווה אליכם באמת, גם כמועמדת לעבודה, גם בסתם יום שופינג. אולי ככה הילדים שלכם יגדלו עם קצת פחות פחד מהעם האחר, זה שיושב כאן לידכם על חצי סנדוויץ' והפוך גדול. תחשבו על זה בפעם הבאה שתראו את המילים "דרושים עובדים אחרי צבא".
"مطلوب عمال بعد الخدمة في الجيش"، هل تعرفون هذا الاعلان، الذي قد يبدو طبيعيا جدا؟ وأحيانا نخاله معلقا في أي دكان؟
والآن، احكوا لي عما تفكرون به عند مشاهدة اعلان كهذا؟ نحن نعرف بالضبط، ما الذي يقوله اعلان كهذا. واضح أنه لا علاقة له بالتجربة، بالجيل أو بالوظيفة.
لسنا ساذجين، ونعرف أن هذا الاعلان موجه إلينا مباشرة. ربما، أنتم لم تنظروا بهذا الشكل للموضوع، وربما أيضا أنكم لا تستوعبون الأمر.
لكننا نحن، المواطنون العرب، نفهم الرسالة جيدا. تعلمنا القراءة بين السطور وندرك بأن المقصود من اعلان "مطلوب بعد الجيش" هو بأن "هذه الوظيفة غير موجهة للعرب"، لكن بصياغة أقل حدة، فيتم التذرع بالجيش. هذه الصياغة قد تبدو أسهل، لكنها هي أيضا غير قانونية.
تخيلوا أنفسكم تبحثون عن عمل ثم تكتشفون بأنه لا فرص لكم بالتقدم لوظيفة ما كونكم يهود.
ضعوا أنفسكم للحظة مكان شاب أو صبية عرب، يبحثان عن عمل كبائع في دكان للملابس أو كنادلة في مقهى. وقبل أن تدخلوا من الباب تدركون بأنكم غير مرغوب بكم!
والآن لنكن واضحين: من الواضح أن القضية ليست قضية اعلان العمل فحسب، إنما المشكلة بأن الحيز العام في اسرائيل يتجاهلنا ولا يرانا حتى عن بعد متر واحد.
أنا مواطنة مثلكم بالضبط، لكنني شفافة وغير مرئية. لا أرى لغتي على اللافتات ولا في لسينما وولا في أي مكان تقريبا.
كما أنكم لن ترونا على الأغلب عبر التلفاز ولن تسمعونا من خلال الراديو. رغم أننا نشكل 20% من المواطنين- إلا أنكم تتعاملون معنا وكأننا غير موجودين.
بالامكان تغيير هذا الوضع، بامكاني أنا وأنتم أن نعيش في واقع أكون فيه مساوية لكم بالفعل.
هكذا، قد يكبر أبناؤكم مع خوف أقل من الشعب الآخر.
في المرة القادمة، فكروا جيدا جيدا عندما ترون في الاعلان الكلمات التالية:
مطلوب بعد الجيش!
חנאן מרג'יה היא רכזת פרויקטים במחלקה לחברה משותפת בעמותת סיכוי
לעמוד הפייסבוק של עמותת "סיכוי"
***
בימוי: יעל רפופורט
צילום: רועי ברקוביץ'
עריכה: צופית אמירה
הפקה: ליהי פיין
עורך BOLD ודעות: ניב שטנדל
יש לכם דעה מעניינת, בווידאו או בטקסט? שלחו לנו: opinions@mako.co.il